พระนอน ปรินิพพาน

ประวัติ เหตุการณ์เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธปรินิพพาน ณ เมืองกุสินารา แคว้นมัลละ พระองค์ทรงอาพาธและทราบวาระสุดท้าย จึงเสด็จไปยังสถานที่ดังกล่าว ทรงแสดงธรรมโปรดภิกษุและประชาชนเป็นครั้งสุดท้าย ก่อนจะเข้าสู่พระปรินิพพานในอิริยาบถสีหไสยาสน์ คือ นอนตะแคงขวา พระหัตถ์ขวาหนุนพระเศียร ทรงสำรวม สงบ และมีพระพักตร์เปี่ยมเมตตา เหตุการณ์นี้ถือเป็นการสิ้นสุดการเวียนว่ายในสังสารวัฏ และเป็นแบบอย่างแห่งการหลุดพ้นอย่างแท้จริงในพระพุทธศาสนา

พุทธลักษณะ พระพุทธเจ้าทรงบรรทมตะแคงขวา เรียกว่า “สีหไสยาสน์” พระหัตถ์ขวาหนุนพระเศียร พระหัตถ์ซ้ายวางแนบลำตัว พระพักตร์สงบ สื่อถึงความหลุดพ้นจากสังสารวัฏ เป็นแบบอย่างแห่งการดับทุกข์อย่างแท้จริง ปางนี้มีความสำคัญทางพุทธศิลป์และจิตวิญญาณ มักประดิษฐานในวิหารใหญ่ เพื่อให้พุทธศาสนิกชนรำลึกถึงพระมหากรุณาธิคุณและธรรมะข้ออนิจจังที่พระองค์ทรงสั่งสอนไว้ก่อนปรินิพพาน